De vogeltrek

September is alweer bijna voorbij en de vogeltrek is inmiddels in volle gang. Grote zwermen vogels trekken van noordelijke landen naar het zuiden. Het is een prachtig fenomeen dat deze vogels telkens weer een gigantische afstand afleggen voor de beste verblijfsplaatsen om vervolgens in het voorjaar weer terug te keren. Een reis die niet zonder gevaren is en fataal is voor vele vogels. Vogelaars kunnen vaak niet wachten tot de start van de trek wat erg logisch is. Soms brengt de trek namelijk bijzondere gasten mee zoals hieronder op de foto's.

Overwinterende flamingo's in de provincie Zeeland. Wanneer Nederland een milde zomer heeft, trekken deze vogels niet verder naar het zuiden, maar blijven ze in Nederland tot het weer warmer wordt. Dit is al een paar jaar op rij gebeurd.

Voor veel vogelaars geldt de trek van de kraanvogels als één van de allermooiste die er bestaat. De meeste kans maak je tijdens de voorjaarstrek, maar ook in het najaar komen geregeld groepen kraanvogels over ons land.

Vogeltrek in eigen land

Bijna iedereen heeft wel eens overvliegende ganzen in die prachtige 'v-formatie' zien of horen overvliegen. Het zijn dan ook de meest bekende trekvogels en toevallig is Nederland één van de allerbelangrijkste landen voor deze ganzen. Ons land is namelijk rijk aan het voedsel voor deze ganzen: gras. Op een weiland kunnen wel honderden ganzen bij elkaar zitten. Vorig jaar heb ik het geluk gehad van ruim 3000 opstijgende ganzen te zien. Het geluid wat deze dieren produceerden bezorgde mij kippenvel over mijn hele lichaam. Wat een prachtig geluid was dat!

Hoewel de boeren een stuk minder vrolijk worden van al die overwinterende ganzen, verblijft een heel groot gedeelte van alle ganzen tijdens de winter in Nederland. Zo overwinteren zo'n 60 tot 70% van alle grauwe ganzen, 70 tot 80% van alle kolganzen en 80 tot 90% van alle brandganzen in Nederland. Vooral de kolganzen zijn massaal in polders aanwezig met soms wel 800.000 stuks in de winter!

De brandgans is een soort die vooral in het noorden van ons land overwintert. Veel van deze ganzen zijn afkomstig uit Scandinavië en Siberië. De grootste aantallen verblijven in het waddengebied.

De grauwe gans is de meest algemene ganzensoort in ons land en het hele jaar door aanwezig. In de koudere maanden trekken ze landinwaarts waar ze op weilanden in grote groepen grazen.

Belangrijke functie van het waddengebied

In Nederland zijn niet alleen de weilanden erg belangrijk. Er is één gebied dat zeer belangrijk is voor alle trekvogels die over ons land komen, namelijk: het waddengebied. Voor veel vogels is dit gebied een ideale plek om even uit te rusten. De vogels hebben vaak al een pittige vlucht over de Noordzee achter de rug en het waddengebied biedt veel schuilplekken en er is veel voedsel aanwezig. Vooral voor steltlopers is dit een perfecte plek om goed aan te sterken en vervolgens verder te gaan met de reis.

Zelf ben ik afgelopen jaar tijdens de vogeltrek op Texel geweest. Het is prachtig om te zien hoe de eerste ganzen het land binnen komen vliegen en hoe grote zwermen van plevieren en kleine steltlopers zich verzamelen om vervolgens verder landinwaarts of naar het zuiden te trekken.

Kanoeten verzamelen zich massaal op voedselrijke plekken waar ze aansterken voor de reis naar West-Afrika.

In de warmere maanden kun je op het waddengebied vele lepelaars tegenkomen. Zodra het kouder wordt, trekken deze bijzondere vogels richting het zuiden van Europa en Afrika.

Roofvogeltrek

Behalve ganzen en steltlopers zijn er natuurlijk nog veel meer vogels die naar het zuiden trekken. Zo maak je rond deze tijd veel kans om de buizerd te zien. De buizerds uit de noordelijke en oostelijke landen (Scandinavië, Siberië, Polen) komen langzaam aan deze kant op en de buizerds die hier in de lente en zomer verbleven, maken zich klaar voor de trek naar het zuiden. Ook de visarend trekt naar het zuiden. September is de maand waarin je de grootste kans maakt om ze te zien. De arenden rusten dan even uit bij visrijke gebieden met goede uitkijkposten (dode takken) zoals in de Biesbosch en de Oostvaarders plassen.

De echte geluksvogel krijgt misschien wel iets te zien van de massale trek van wespendieven en kiekendieven. Deze vogels sluiten zich aan bij de steeds groter wordende zwerm en cirkelen dan richting de Straat van Gibraltar waar de oversteek naar Afrika het kortst is.

Zelf heb ik helaas nog nooit een grote zwerm van vele tientallen tot honderden vogels kunnen waarnemen, maar 2 jaar geleden had ik wel het geluk een paar achterblijvers te zien trekken. Twee bruine kiekendieven en een wespendief waren onderweg naar het zuiden en vlogen boven het centrum van Uden. Heel bijzonder om deze vogels samen te zien vliegen, die normaal gesproken grote concurrenten van elkaar zijn.

Geen beste foto, maar links een wespendief en rechts één van de kiekendieven die over het centrum van Uden kwamen gevlogen voor hun lange reis naar Afrika.